تقریبا یازده ماه پس از آنکه دونالد ترامپ در دادگاه مهم سنا تبرئه شد، این کشور اکنون با احتمال یک نبرد استیضاح دیگر در سایه ریاست جمهوری او مواجه است؛ یک رویارویی نهایی که مرزهای سیاست، پاسخگویی و قانون اساسی را به بوته آزمایش میگذارد.

هیچ رئیس جمهوری در تاریخ آمریکا به اتهام ارتکاب جرایم بزرگ دو بار استیضاح نشده است. اما نانسی پلوسی، رئیس مجلس نمایندگان آمریکا در نظر دارد ماده جدیدی در طرح استیضاح آورده و ترامپ را بابت ترغیب جمعیت معترضان برای حمله به کنگره و ایجاد اختلال در آخرین روند باقیمانده از تایید شکست انتخاباتی او به “تحریک قیام” متهم کند.

چنانچه پلوسی کارش را به پیش ببرد، مجلس نمایندگان آمریکا ظرف چند روز این مفاد را به تایید میرساند و این بار حتی از حمایت برخی از جمهوریخواهان ناراضی برخوردار است و بعد آن به سنا ارسال می‌کند تا دادگاه جدیدی بر پا کند که قطعا شبیه به سه مورد پیشین در تاریخ آمریکا نخواهد بود.

در حالی که بعید به نظر میرسد ۱۷ سناتور جمهوریخواه هم به دموکرات‌ها ملحق شوند تا دو سوم اکثریت لازم برای محکومیت ترامپ را رقم بزنند، خشم از ترامپ به حدی قابل لمس است که رهبران حزبی در خفا گفته‌اند که چنین چیزی بعید نیست.

تازه‌ترین اقدام برای عزل ترامپ از قدرت و بیرون کردنش از کاخ سفید، بدون اینکه منتظر ماند دوره او رسما در بیستم ژانویه به پایان برسد، نشانگر هفته پر فراز و نشیبی است که واشنگتن را بیش از هر چیز دیگری از زمان حملات تروریستی یازده سپتامبر ۲۰۰۱ متزلزل کرده است، خصوصا اینکه نیروهای گارد ملی هنوز در اطراف کنگره مستقر هستند و کسب و کارهای اطراف آن منطقه همچنان در تعطیلی به سر می‌برند.

احساسات جریحه‌دار شد. کاخ سفید در حال ذوب شدن بود. ارتش روی لبه تیغ قرار داشت. کابینه در حال طغیان بود. حزب جمهوریخواه در جنگ داخلی به سر می‌برد. یک رئیس جمهوری فاقد احساس پشیمانی مخفی شد، بلندگوی دستی خودش را در رسانه‌های اجتماعی از دست داد، از طرف بسیاری از متحدانش طرد شد و حتی با کارکنان و معاون وفادار خودش هم به اختلاف رسید.

یورش هواداران ترامپ به کنگره که پنج کشته بر جای گذاشت، سیاست در این شهر را به گونه‌ای دستخوش تغییرات کرد که هنوز برآورد و سنجش آن دشوار است. استیضاح جدید چیزی بیش از انجام دوباره یک کار است، چون جرم او این بار تماس تلفنی با یک رهبر خارجی نیست بلکه جرمش محاصره دموکراسی آمریکایی است که به صورت زنده از شبکه‌های تلویزیونی پخش شد تا همه شاهد باشند.

تد لیو، قانونگذار مجلس نمایندگان آمریکا از کالیفرنیا که با همراهی دیوید سیسیلین از رودآیلند به تدوین مفاد استیضاح پرداخته، می‌گوید: شورشیان با حرفهای ترامپ برای حمله به کنگره کشورمان تحریک شدند تا جلوی کار کنگره در پذیرش نتایج کالج الکترال را بگیرند. مردم مردند. ما نمیتوانیم صرفا یک بیانیه تند و تیز به عنوان واکنش منتشر کنیم. اگر ترامپ استعفا ندهد، کنگره باید با استیضاح او را پاسخگو کند.

رئیس مجلس نمایندگان آمریکا هم در نامه‌ای به دموکراتها خواستار بازگشت آنها به واشنگتن شد و گفت ترامپ را پاسخگو خواهد کرد. او نوشت: باید این مساله را به رسمیت بشناسیم که این هتک حرمت به دست ترامپ تحریک شد.

در حالیکه تنها دو هفته تا پایان کار رسمی ترامپ فرصت باقی مانده است، زمانبندی برای انجام چنین اقدامی در هاله‌ای از ابهام است. سناتور میچ مک کانل، رهبر جمهوریخواهان گفته است که براساس قوانین سنا نمیتواند کارش را تا ۱۹ ژانویه آغاز کند که یک روز مانده به مراسم تحلیف بایدن است و این بدین معناست که تلاش آنها به حدی سریع پیش نمیرود که جلوی اقدامات خطرناک ترامپ در آخرین روزهای مانده از قدرتش را بگیرد.

در آن صورت چشم انداز برگزاری یک دادگاه پس از خروج ترامپ از کاخ سفید دیده می‌شود. بدین ترتیب روزهای نخستین دولت بایدن در حالی تحت‌الشعاع قرار میگیرد که او برای آغاز صفحه‌ای جدید و مقابله با بحران‌هایی نظیر پاندمی کرونا تلاش خواهد کرد. برگزاری دادگاه در سنا بر گفت‌وگوها سایه افکنده و از انجام اقدامات دیگر در سنا جلوگیری میکند.

سناتور روی بلانت جمهوریخواه میگوید: اگر مجلس نمایندگان مفاد استیضاح را ارسال کند، واقعا شروع بسیار بدی در انتظار دولت بایدن خواهد بود. حال اینکه ۱۰ روز یا ۲۰ روز ابتدایی دولت بایدن را تحت‌الشعاع قرار دهد، قطعا این روشی نیست که شما بخواهید ریاست جمهوری خودتان را آغاز کنید.

برخی از منتقدان ترامپ بر لزوم برگزاری دادگاه استیضاح، حتی اگر دوره ترامپ تمام شده باشند، تاکید دارند تا بدین وسیله از حضور دوباره او به عنوان نامزد کاخ سفید جلوگیری کنند و از همه مهمتر، حکمی را صادر کنند که اقدامات او را محکوم کرده و در تاریخ بماند.

مایکل جی. گرهارت، استاد قانون اساسی در دانشگاه کارولینای شمالی که در استیضاح اول ترامپ شهادت داد و از استیضاح دوم استقبال کرده است، میگوید: ما هرگز پیش بینی نمیکردیم که یک رئیس جمهور دو بار استیضاح شود یا این اتفاق در آخرین روزهای ریاست جمهوری او رخ دهد. اما ما قبلا چنین رئیس جمهوری نداشتیم که تفرقه را ترغیب کند؛ درست همان کاری که ترامپ در آخرین روزهای حضور در کاخ سفید انجام داد.

با این حال، برخی از منتقدان سرسخت ترامپ نگرانند که استیضاح دقیقه نودی به او در جلب حامیانش کمک کند و خود را قربانی یک شرارت به تصویر کشیده و از آن طریق توجهات را روی اقدامات مخالفانش معطوف کند نه اقدامات خودش.