شراکت روسیه و چین در دلار زدایی
۲۰ اردیبهشت ۱۴۰۱امریکا عقبتر از دیگر رقبا در آفریقا
۲۰ اردیبهشت ۱۴۰۱طرح روسیه و چین برای فرار از قدرت اقتصادی ایالات متحده
تاریخ انتشار گزارش: ۹ سپتامبر ۲۰۲۱
نویسنده: Zongyuan Zoe Liu and Mihaela Papa
در بخش ذیل به نکات و گزارههای اصلی این یادداشت اشاره خواهیم کرد
- نیروهای روسیه اکنون در حال تصرف سرزمینهای سراسر اوکراین هستند و اهداف نظامی و غیرنظامی را گلولهباران میکنند. واکنشهای جهانی نسبت به این امر بسیار سرسختانه بوده و ایالاتمتحده و شرکایش علیه آن متحد شدهاند. جو بایدن در حال رهبری جامعه جهانی برای تحریم روسیه و فلج کردن اقتصاد مسکو میباشد تا روسیه از این کار دست بر دارد اما تاکنون این اقدامات نتوانسته خللی در اراده روسیه ایجاد کند؛ اما این تحریمهای تنبیهی ممکن است نتیجه معکوس داشته باشد. بهگونهای که روسیه و چین ابتکارات خود برای دلارزدایی را تسریع کنند و ساختارهای مالی جدیدی ایجاد کنند تا خود را در برابر تحریم آمریکا مصون نگه دارند.
- روسیه در مسیر دلارزدایی به شدت پیگیر است و در این مسیر تلاش چین برای تنوع بخشیدن به ذخایر ارزی، تشویق انجام تراکنشها با یوآن و اصلاح نظام ارزی جهانی از طریق تغییرات در صندوق بینالمللی پول، استراتژی روسیه را تقویت میکند. بدتر شدن روابط ایالاتمتحده و چین، پکن را تشویق میکند تا با مسکو برای ایجاد یک سیستم مالی معتبر جهانی همکاری کند. چنین سیستمی کشورهای تحت تحریم ایالاتمتحده را جذب خواهد کرد. از این توجه به نحوه اعمال تحریمها ضروری است.
- طی دهه گذشته دولتمردان روسی نسبت به برتری دلار همواره ابراز نگرانی کردهاند. پس از الحاق کریمه در سال ۲۰۱۴ اوباما تحریمهای گستردهای علیه نهادهای مالی و دفاعی روسی اعمال کرد. در این راستا روسیه برای جلوگیری از تحریمها و حفظ استقلال مالی خود در صورت قطع دسترسی به سوئیفت، دو بخش حیاتی در زیرساخت مالی ایجاد کرد. یکی سیستم پرداخت ملی مستقل بود که به عنوانی جایگزینی برای پلتفرمهای پرداخت مانند ویزا و مستر کارت عمل میکرد و دیگری یک سیستم پیامرسانی مالی اختصاصی یا اس.پی.اف.اس بود که در سال ۲۰۱۷ به طور کامل عملیاتی شد و پیام تراکنش را به هر ارزی ارسال میکرد. امروز ۳۹۹ کاربر از روسیه، بلاروس، ارمنستان و قرقیزستان دارد. شرکتهای تابعه بانکهای بزرگ روسی در آلمان و سوئیس نیز به این سیستم دسترسی دارند و روسیه در حال مذاکره با چین برای پیوستن به این سیستم است.
- این سیستم دسترسی روسیه به بازارهای جهانی را در صورت تحریم، هرچند به صورت محدود، حفظ میکند. از سال ۲۰۱۸ روسیه سهم دلار را در ذخایر خود با خرید طلا، یورو و یوآن به طور قابلتوجهی کاهش داد و بسیاری از اوراق خود را از ایالاتمتحده خارج کرد. در سال ۲۰۲۱ پسازاینکه بایدن تحریم جدید علیه روسیه اعلام کرد روسیه تصمیم خود مبنی بر حذف کامل دلار از صندوق ثروت ملی را اعلام کرد. همچنین شرکتهای بزرگ انرژی روسی استفاده از دلار آمریکا را متوقف کردهاند. روسیه در حال حاضر تلاش دارد تا با راهاندازی یک ارز دیجیتال با پشتوانه دولتی بتواند دلار را دور بزند. این امر میتواند به کاهش آسیب در برابر تحریمها کمک کند.
- ابتکارات روسیه برای فرار از کنترل دلار ممکن است جنبه دفاعی داشته باشد اما این کشور با سایر دولتها در راستای از بین بردن سلطه دلار همکاری میکند. تمایل مشترک برای کاهش وابستگی به دلار روابط روسیه و چین را تقویت کرده است. پس از تحریمهای سال ۲۰۱۴ روسیه درخواست تجارت با ارزهای ملی بین دو کشور را داشت. در سال ۲۰۱۸ پوتین اظهار داشت دو کشور استفاده از ارزهای ملی را در دستور کار دارند. در سال ۲۰۱۹ چین روابط خود با روسیه را به سطح مشارکت جامع استراتژیک برای عصر جدید ارتقا داد که بالاترین سطح روابط است. پس از آن بانک مرکزی روسیه ۴۴ میلیارد دلار در یوآن سرمایهگذاری کرد و سهم آن را در ذخایر ارزی روسیه از پنج به پانزده درصد افزایش داد.
- در سال ۲۰۱۹ آنها قراردادی امضا کردند که استفاده از پول ملی را در روابط دوجانبه به ۵۰ درصد افزایش داد. پوتین به دنبال توسعه چنین زیرساختهای مالی جایگزین میباشد. در سال ۲۰۱۹ ایران و روسیه با وصل کردن سیستمهای مالی پیامرسان خود به هم توانستند سوئیفت را دور بزنند. روسیه و ترکیه بر سر استفاده از پول ملی در حال مذاکرهاند. علاوه بر این تلاش دارد تا کشورهای عرب، اروپا و اتحادیه اقتصادی اوراسیا را به استفاده از آن سیستم ترغیب کند. علاوه بر این تلاش دارد تا در مجامعی همانند بریکس و سازمان همکاری شانگهای برای دلارزدایی حمایت بیشتری به دست آورد. روسیه و چین میتوانند از این سازمانها و مجامع برای ایجاد یک ائتلاف برای کاهش وابستگی به دلار استفاده کنند.
- بایدن باید در نظر داشته باشد که تحریم گسترده روسیه میتواند در بلندمدت باعث تضعیف دلار شود. اگر ایالاتمتحده میخواهد رهبری خود را حفظ کند باید سیستم مالی جهانی بر پایه دلار را تقویت کند. ازاینرو باید با تقویت روابط با چین و شرکتهای چینی مانع پیوستن آن به سیستمهای جایگزین شود.
- در ارتباط با روسیه نیز ایالاتمتحده باید منبع اصلی قدرت مالی روسیه یعنی صادرات نفت و گاز را هدف قرار دهد و تلاش کند تا از وابستگی اروپا به انرژی روسیه بکاهد و جایگزینهای جدیدی را برای آن بیابد.
نویسنده در بخش پایانی یادداشت مینویسد:
ایالاتمتحده میتواند با همکاری بیشتر با شرکایی همچون ژاپن برای تقویت نقش دلار و رهبری ایالاتمتحده در تأمین مالی توسعه بینالمللی همکاری کند. اقتصاد قدرتمند ایالاتمتحده مهمترین و معتبرترین ابزار برای مقابله با دشمنانی است که به دنبال تضعیف اعتماد به دلار هستند. ازاینرو اگر ایالاتمتحده از پیامدهای جانبی سیاست تحریمی خود آگاه نباشد ممکن است با دست خود ردای رهبری جهانی را از تن خود درآورد.
آخرین مطالب