علی واعظ در این مقاله معتقد است که دولت بایدن برای تحقق بازگشت به توافق هسته‌ای با چالش بزرگی روبرو می‌باشد. یکی از مهم‌ترین موانع دولت بایدن؛ سیاست داخلی و توافق بین اعضای کنگره می‌باشد. بسیاری از جمهوری‌خواهان به همراه برخی از دموکرات‌های کلیدی مجلس سنا که می‌توانند مقامات ارشد دولت را تأیید کنند، مخالف رفع تحریم‌های دوره ترامپ علیه ایران هستند. گام‌های آهسته دولت بایدن اکنون توافق هسته‌ای را تهدید می‌کند؛ توافقی که در نتیجه کارزار فشار حداکثری متزلزل شده است.

اهم نکات و گزاره‌های اصلی این مقاله

• محدود کردن دسترسی بازرسان آژانس بین‌المللی به فعالیت‌های هسته‌ای ضمن افزایش تنش‌ها، باعث بحران جدید عدم تکثیر سلاح‌های هسته‌ای خواهد شد. هر روزی که زمان برای حل‌وفصل مستقیم مسئله ایران از دست می‌رود، فضای بیشتری برای جدال داخلی فراهم می‌شود و این موضوع بحث را بیشتر دوقطبی می‌کند و طرفین را به سخت‌گیری در مواضع خود سوق می‌دهد.
• دولت بایدن نباید با اسلحه به سر و در قالب ضرب‌الاجل با ایران مذاکره کند و همچنین نباید محدودیت‌های سیاست داخلی ایران برای احیای توافق را نادیده بگیرد. ایران تنها چهار ماه دیگر با انتخابات ریاست جمهوری روبرو است و اکنون جمعیت این کشور به دلیل تحریم‌های شدید آمریکا تحت رنج و فشار هستند که اکنون به دلیل کووید ۱۹ تشدید یافته است. معضل ظاهراً غیرممکن راه‌حلی دارد مشروط بر اینکه بایدن جسورانه عمل کند و سرمایه سیاسی لازم را برای احیای توافق سرمایه‌گذاری کند.

این امر باید در قالب سه‌ گام زیر محقق یابد اما به هماهنگی نزدیک طرفین نیاز دارد.

• گام نخست؛ رهایی از بن‌بست موجود و ممانعت از تشدید تنش. از طرف ایالات‌متحده، این به معنای لغو دستور خروج ترامپ از برجام (۲۰۱۸) است. درحالی‌که همچنین به وزارت خزانه‌داری و دولت ایالات‌متحده اجازه می‌دهد روند بازگشت ایالات‌متحده به تعهدات برجامی خود را شروع کند. بر اساس اظهارات علنی رهبران ایران، تهران در مقابل تمایل دارد تا برای توقف محدودیت‌های بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی دستورالعمل سیاسی صادر کند و به همین ترتیب به اجرای پروتکل الحاقی منع اشاعه سلاح اتمی ادامه خواهد داد. فراتر از این، ایالات‌متحده می‌تواند از طریق اقدام بشردوستانه میزان اعتماد بین دو طرف را بازیابی کند. ایالات‌متحده می‌تواند با سیگنال رضایت به صندوق بین‌المللی پول برای ارائه وام به دولت ایران، آن را به این مسئله مشروط کند که منابع مالی تنها از طریق مجاری مجاز بشردوستانه و سازمان بهداشت جهانی برای خرید واکسن پرداخت شود.
• گام دوم؛ ایران به لغو غنی‌سازی اورانیوم ۲۰ درصد، لغو فعالیت روی فلزات اورانیوم (که می‌تواند در سوخت راکتور و سلاح اتمی استفاده شود) و محدودسازی تحقیق و توسعه در سانترفیوژهای پیشرفته اقدام کند و در مقابل ایالات‌متحده باید به برخی از مشتریان نفتی ایران معافیت صادر کند تا به خرید نفت از ایران اقدام کنند.
• در صورت اجرا شدن دو گام نخست؛ آن‌ها می‌تواند برای هماهنگی در مورد تعهدات دیگر برجامی یعنی لغو کامل تحریم‌ها و بازگشت کامل ایران به تعهدات برجامی فرصت و فضای کافی برای مذاکره پیدا کنند.

نویسنده در بخش پایانی مقاله معتقد است که بهتر است که این اتفاق قبل از انتخابات ایران در ماه ژوئن رخ دهد، اما اگر این‌گونه نباشد، باید این کار را تا ماه اوت، زمان حضور رئیس‌جمهور جدید صبر کنند. اگر دولت بایدن بخواهند در مورد توافق هسته‌ای طولانی‌مدت و قوی‌تر با ایران مذاکره کند و به موضوعات گسترده‌تر اختلافات بپردازد احیای توافق‌نامه اصلی و اعتماد بین طرفین اجتناب‌ناپذیر است.