آمریکا در مسیر سقوط ‌آزاد
۲۴ اسفند ۱۳۹۹
با ادامه‌ی روند فعلی، تا ۲۰ سال دیگر باید منتظر خوانده شدن فاتحه‌ی دموکراسی ‌آمریکا باشیم
۲۴ اسفند ۱۳۹۹
آمریکا در مسیر سقوط ‌آزاد
۲۴ اسفند ۱۳۹۹
با ادامه‌ی روند فعلی، تا ۲۰ سال دیگر باید منتظر خوانده شدن فاتحه‌ی دموکراسی ‌آمریکا باشیم
۲۴ اسفند ۱۳۹۹

زنگ‌های هشدار برای دموکراسی ‌آمریکا به صدا درآمده است

نویسنده: مایکل کی. میلر (Michael K. Miller)

تاریخ انتشار: ۲۳ می ۲۰۱۷

افول کشورهای بهره‌مند از دموکراسی مانند گذشته امری شگرف نیست. تهدید بزرگ‌تر از کودتای نظامی، نابودی هنجارهای دموکراتیک توسط رهبران منتخب مردم است.  این رهبران اگر چیره‌دست باشند، می‌توانند بدون اینکه اکثر شهروندان مطلع شوند، قدرت خود را تحکیم و دموکراسی را تضعیف کنند. 

در واکنش به ریاست‌جمهوری ترامپ، موجی از مقالات و تحلیل‌ها درباره‌ی خطراتی که دموکراسی آمریکا را تهدید می‌کنند و موجب کاهش حمایت از دموکراسی در میان جوانان آمریکایی می‌شوند، در رسانه‌های آمریکا نگارش یافته‌اند. در مورد گسترش پوپولیسم سرکوبگرانه در کشورهای ترکیه، مجارستان، لهستان، فرانسه، هلند و جاهای دیگر نیز نظیر همین نگرانی‌ها وجود دارد. اما ببینیم در آمریکا این تهدید چقدر واقعی است. تابه‌حال نشده کشوری با ثروت و قدمت آمریکا و بهره‌مند از دموکراسی فروبپاشد. آیا این هشدارها صرفاً واکنشی جناحی به انتخابات ۲۰۱۶ است یا زنگ خطری واقعی است که پیش از دچار شدن آمریکا به سرنوشت مجارستان و ونزوئلا شنیده می‌شود؟ نظرسنجی جدید ما پاسخ این پرسش‌ها را روشن می‌سازد. بله، نتایج نگران‌کننده است. کارشناسان ما متوجه علائم هشدار محسوسی برای دموکراسی آمریکا شده‌اند. نشانه‌هایی نظیر لفاظی­های سیاسی دولتمردان و ضعف دستگاه‌های سیاسی در نظارت بر قوه‌ی مجریه. کارشناسان احتمال نابودی دموکراسی آمریکا در عرض چهار سال را ۱۱ درصد تخمین زده‌اند.

 

نظرسنجی از کارشناسان دموکراسی

ما از کارشناسان حوزه دموکراسی خواستیم تا میزان خطری که در حال حاضر دموکراسی آمریکا را تهدید می‌کند را ارزیابی کنند. برای این کار، از اندیشمندان برجسته‌ای که روی موضوع نابودی دموکراسی و سابقه‌ی افول دموکراسی در کشورهای مختلف مطالعه دارند دعوت به عمل آوردیم. از بین ۲۳۳ مدعوّ، مجموعاً ۶۸ نفر، یعنی ۲۹ درصد آنان، دعوت ما را اجابت کردند. اکثر این اندیشمندان و کارشناسان (۶۴ نفر) حدفاصل پانزدهم الی بیست‌ویکم ماه می به سؤالاتمان پاسخ دادند، اما چهار تن نیز پیش‌ازاین تاریخ و قبل از آنکه ترامپ، جیمز بی. کومی را از ریاست اف.بی.آی برکنار کند، در یک نظرسنجی آزمایشی شرکت کرده بودند.

این نظرسنجی، که قصد داریم ماهانه آن را تکرار کنیم، بخشی از یک پروژه‌ی بزرگ‌تر به نام Authoritarian Warning Survey است، که با همکاری دیوید زاکونیی از دانشگاه جورج واشنگتن ، لی مورگن‌بسر از دانشگاه گریفیث استرالیا  و سایرین انجام می‌شود. نظرسنجی مذکور مکمل پروژه‌های مشابهی است که در BrightLineWatchو The Upshot در جریان است اما از این نظر که بر کارشناسان دموکراسی متمرکز است و از آن‌ها می‌خواهد تا آمریکا را با دیگر مصادیق امروزی سقوط دموکراسی‌ها مقایسه کنند، منحصربه‌فرد است.

 

نتایج

سؤالات ما درباره‌ی شش حوزه‌ی زیر مطرح‌شده است:

  • برخورد مسئولین با رسانه، احترام به آزادی رسانه‌ها و شفافیت
  • نظارت مؤثر بر قوه‌ی مجریه به‌منظور جلوگیری از سوءاستفاده از قدرت، و احترام مسئولین به قوه‌ی قضاییه، قوانین و حاکمیت قانون
  • احترام به انتخابات آزاد و عادلانه و مشروعیت مخالفان
  • آزادی‌های مدنی (احترام به آزادی‌های اساسی نظیر سخنرانی، گردهمایی، مذهب و حریم شخصی)
  • استفاده از خشونت، ارعاب یا گروه‌های شبه‌نظامی برای مقاصد سیاسی
  • لفّاظی‌های مسئولین سیاسی علیه یکدیگر که نشانگر زوال دموکراسی یا بی‌اعتقادی به دموکراسی باشد

 

ما رفتار مسئولان سیاسی را در این چند حوزه مورد ارزیابی و پرسش قرار دادیم، بدون اینکه اشاره به مسئول خاصی مثل رئیس‌جمهور داشته باشیم. پاسخگویان به هریک از شش حوزه نمره‌ی ۱ تا ۵ دادند. نمره‌ی بالاتر نشانگر تهدید جدی‌تر است:

توضیحات نمرات نمره
دموکراسی نرمال و مستحکم۱
تخطی نسبی از دموکراسی نرمال و مستحکم۲
تضعیف محسوس دموکراسی همراه با احتمال سقوط دموکراسی در آینده۳
تخطی شدید از هنجارهای دموکراسی که خطر قریب‌الوقوع نابودی را به همراه دارد۴
فقدان دموکراسی۵

نمودار زیر میانگین پاسخ‌ها در هر حوزه را مشخص می‌کند.

در کمال تعجب، در نظر اکثر کارشناسان، آمریکا در کلیه‌ی ابعاد جز استفاده از خشونت، از نُرم دموکراسی خارج‌شده است (نمره‌ی ۲ یا بیشتر). به بیانی دیگر، ۹۰ درصد کارشناسان به لفّاظی‌های سیاسی، نظارت بر قوه‌ی مجریه، و رفتار با رسانه‌ها نمره‌ی ۲ یا بیشتر داده‌اند. این نشانه‌ها واقعاً موجب نگرانی است.

بااین‌حال، لفّاظی­های سیاسی و نظارت بر قوه‌ی مجریه تنها حوزه‌هایی هستند که ازنظر بیش از یک‌سوم پاسخ‌دهندگان با تضعیف محسوس دموکراسی یا بدتر از آن (رتبه‌ی ۳ یا بیشتر) مواجه‌اند. کارشناسان بزرگ‌ترین نشانه‌ی تضعیف دموکراسی آمریکا را لفاظی­های ضد دموکراتیک به‌ویژه از سوی رئیس‌جمهور ترامپ عنوان کرده‌اند. یکی از پاسخ‌دهندگان به «لفّاظی­های ترامپ درباره‌ی خشونت، تقابل ما و آن‌ها، و تهدید قضات و نیز شواهد حقوقی که علیه او وجود دارد» اشاره‌کرده است. عده‌ای دیگر نیز از «حملات لفظی»، «هجمه‌هایی که باهدف سلب مشروعیت از نهادهای دموکراتیک انجام می‌شود» و «بی‌احترامی لسانی به ارزش‌های دموکراتیک» یاد کرده‌اند. لفاظی ضد دموکراتیک صرفاً بر زبان آوردن الفاظ نیست، بلکه می‌تواند به تضعیف هنجارهای دموکراتیک منجر گردد و غالباً خبر از رفتارهای ضد دموکراتیک بعدی می‌دهند. 

دومین مقوله‌ای که بیشترین تهدید از ناحیه‌ی آن احساس می‌شود نظارت بر قوه‌ی مجریه است.  یکی از الگوهای رایج در مصادیق اخیر زوال دموکراسی (مثلاً در کشورهای ونزوئلا، ترکیه و مجارستان) تمرکز قدرت درید قوه‌ی مجریه است که نهایتاً از میان برداشته شدن نظارت‌های مستقل را به دنبال داشته است.  یکی از پاسخ‌دهندگانی که به این مقوله نمره‌ی ۳ داده است به «حملات رئیس‌جمهور به کلیه‌ی مراجع ذی‌صلاح مستقل در دولت آمریکا ازجمله نهادهای نظارتی همچون اف.بی.آی و دیوان عالی قضایی استناد نموده است.

وقتی از پاسخ‌دهندگان خواستیم تا تهدیدآمیزترین رویداد اخیر را مشخص کنند، بسیاری به عدم نظارت مؤثر کنگره بر دولت اشاره کردند. بااین‌حال، رایج‌ترین پاسخ، که حدوداً نیمی از این کارشناسان به آن اشاره کردند، اخراج جیمز کومی رییس اف.بی.آی بود. آن تعداد معدود پاسخ‌دهندگان ‌که پیش از برکناری کومی در نظرسنجی شرکت کرده بودند، نسبت به سایرین که پس‌ازاین برکناری به نظرسنجی پاسخ دادند، مجموعاً کمتر احساس تهدید می‌کردند (با میانگین ۱.۸۳ در مقابل ۲.۱۱ بر اساس کل نظرسنجی).

نگرانی دیگر این کارشناسان تهدید و ارعاب رسانه‌ها از سوی کاخ سفید است. البته چندتن از آنان اذعان کرده‌اند که این تهدیدات اکثراً لفظی بوده است. معدودی هم به انتخابات اشاره‌کرده‌اند و برخی دیگر هم منتقد ادعاهای ترامپ مبنی بر تقلب در انتخابات بوده‌اند و آن را دستاویزی برای تحرکات احتمالی جهت محدودساختن حق رأی شهروندان دانسته‌اند. در خصوص آزادی‌های مدنی و به‌کارگیری خشونت علیه شهروندان، عمده‌ی کارشناسان تهدید چشمگیری احساس نکرده‌اند.

ما از پاسخ‌دهندگان به‌صراحت درباره‌ی احتمال سقوط دموکراسی آمریکا (بر اساس تعریف خود از این واژه) طی چهار سال آتی پرسیدیم. توجه کنید که «سقوط دموکراسی» به معنای دیکتاتوری مطلق نیست، بلکه صرفاً به مفهوم تضعیف محسوس کیفیت دموکراسی است. میانگین پاسخ‌ها ۱۱ و متوسط آن‌ها ۷ درصد بود. پاسخ‌ها دامنه‌ی گسترده‌ای داشت. از صفر درصد تا ۶۰ درصد؛ بااین‌حال تنها هشت نفر احتمال سقوط را بالای ۲۰ درصد دانسته بودند. بدیهی است هرقدر کارشناسان ابعاد مختلف دموکراسی را بیشتر در معرض تهدید ببینند، به سقوط دموکراسی باور قوی‌تری خواهند داشت.

 

جمع‌بندی

طبق اظهارات کارشناسان حوزه دموکراسی، سیاست ایالات‌متحده‌ی آمریکا از خط مشیی که لازمه‌ی یک کشور بهره‌مند از دموکراسی سالم و پایدار است خارج‌شده است؛ اما نه تا آن حدی که دموکراسی آن در معرض نابودی قریب‌الوقوع باشد. بااین‌وجود، اعتقاد ایشان این است که نباید احتمال سقوط آن در آینده را صفر دانست. آن‌ها با توجه به لفّاظی­های ضد دموکراتیک و نظارت نامناسب بر قوه‌ی مجریه، تهدید دموکراسی را جدی می‌دانند. دموکراسی آمریکا هرچند درگذر زمان پابرجا مانده است، اما زنگ‌های هشدار دارند یک‌به‌یک به صدا درمی‌آیند.