شورای روابط خارجی امریکا در سال ۱۹۱۰، فعالیت­ های خود را آغاز کرد. به همین دلیل دارای مطالعات گسترده و پژوهشگران فراوانی در حوزه­ ی سیاست خارجی می ­باشد. فعالیت­ این موسسه به طور کلی در حوزه­ ی سیاست خارجی است. زمانی که تحول ویژه ­ای در حوزه ­ی سیاست بین الملل شکل می­ گیرد، این موسسه توصیه ­های خود را برای تامین امنیت ملی امریکا ارائه می ­دهد. اداره شورای روابط خارجی آمریکا براساس نقش هیات مدیره امکان پذیر است. هیأت مدیره ­ای که دارای رویکرد فراحزبی بوده و رویکردهای اجرایی خود را براساس منافع ملی امریکا سازماندهی می­کند.

هم اکنون ریاست شورای روابط خارجی امریکا را «ریچارد هاس» عهده­ دار است. وی در دوره­ ی اول ریاست جمهوری بوش، به عنوان معاون کالین پاول در وزارت امور خارجه آمریکا فعالیت می­کرد. مهمترین ارگان شورای روابط خارجی آمریکا را نشریه­ ی «امور خارجی» تشکیل می ­دهد. این نشریه در رابطه با موضوع­ه ای سیاست خارجی امریکا و نیز جهت­گیری­ هایی که باید در حوزه­ های دفاعی و امنیتی ایفا نماید، نقش بسیار مهمی را ایفا نموده است.

در سال ۲۰۰۶، رئیس جمهور ایران در روند سفر سالیانه به مجموع عمومی سازمان ملل متحد، دیداری را با اعضای شورای روابط خارجی آمریکا برگزار نمود. موضوع اصلی این دیدار، چگونگی تفکر ایران و آمریکا نسبت به نظام بین الملل و سیاست ­های منطقه­ ای بود. این دیدار نشان می­ دهد که موسسه­ ی یاد شده، نقش بسیار تعیین کننده ­ای در روند سیاست­گذاری و اعتمادسازی ایفا می ­نماید. ماموریت عمومی شورای روابط خارجی این است که چنین مذاکره ­هایی را تبدیل به «گزارش راهبردی» نموده و از این راه مبادرت به افزایش سطح آگاهی ­های بین المللی درباره­ ی هدفها و سیاست خارجی کشورهای گوناگون از جمله ایالات متحده­ی آمریکا می­ نماید.

هدف شورای روابط خارجی آمریکا از انجام این مذاکرات را می ­توان تبادل نظر در ارتباط با ادراک ایرانی ـ آمریکایی نسبت به موضوعات سیاست بین الملل تلقی نمود. نگرش ریچارد هاس در ارتباط با ایران نسبتاً معتدل است. هاس مخالف بهره­ گیری از اقدامات نظامی علیه ایران می ­باشد. بخشی از هزینه­ های مطالعاتی شورای روابط خارجی توسط وزارت امور خارجه و بخش دیگر آن توسط بنیادهایی همانند بنیاد راکفلر تامین می ­شود.

تاریخچه شکل ­گیری فعالیت­ های مطالعاتی شورای روابط خارجی آمریکا

شورای روابط خارجی امریکا فعالیت­های سازمانی خود را در سال ۱۹۲۱ آغاز کرد. آرشیو این شورا نشان می­دهد که فعالیت­های شورای روابط خارجی ماهیت مطالعاتی برای تنظیم سیاست اجرایی برای وزارت امور خارجه امریکا بوده است.

فعالیت­ های شورای روابط خارجی آمریکا ماهیت مطالعاتی، پژوهشی، آموزشی، تبادل نظر، برگزاری همایش و سایر فعالیت­ هایی داشته است که منجر به افزایش درک عمومی کارگزاران شورای روابط خارجی نسبت به موضوعات منطقه ­ای و بین المللی می­ گردد.

اعضای شورای روابط خارجی امریکا ارتباط با مستقیمی با وزارت امور خارجه ندارند. حوزه­ های مختلفی در این شورا فعالیت دارند. در هر حوزه مطالعاتی افراد خاصی به تولید سیاست و الگوی رفتاری مبادرت می­ نمایند. توصیه­ های این شورا به ریاست جمهوری، وزارت امور خارجه، وزارت دفاع و سازمان­ های اطلاعاتی آمریکا انجام می­ گیرد. لازم به توضیح است که این توصیه­ ها می­ تواند به عنوان مبنایی برای مطالعات راهبردی و یا تصمیم گیری مورد استفاده قرار گیرد.

از معروف­ترین چهره­های فعال در شورای روابط خارجی امریکا می­توان به “جان کمپبل”، “ایزابل کلمن”، “جندایی فریزر”، “لری گارت”، “الیوت آبرامز”، “استیون کوک”، “ری تیکه”، “ویکتوریا تیلر”، “مایکل اسپنس”، “داگلاس کلیمان”، “فؤاد عجمی”،”پیتر آکرمن”، “مادلین آلبرایت”، “دیوید برادلی”، “استفان فریدمن”، “پیتر پیترسون”، “کالین پاول”، “رابرت رابین” و “فرید زکریا” اشاره داشت.

هر یک از افراد یاد شده در انجام مطالعات راهبردی از جایگاه علمی ویژه­ ای برخوردارند. حضور آنان در شورای روابط خارجی بر اساس تخصص مطالعاتی، جایگاه اجرایی و سازمانی انجام گرفته است. برخی از این افراد در سمت وزیر امور خارجه، معاون وزیر خارجه، مدیر وزارت خارجه و یا مسئولیت­ های کلان اجرایی در حوزه ­های متفاوت و متنوعی ایفای نقش نموده ­اند. بنابراین در ساختار سیاسی آمریکا از اعتبار اجرایی و سازمانی برخوردار خواهند بود. به همین دلیل است که گزارشات آنان ماهیت فراحزبی خواهد داشت.

ریاست شورای روابط خارجی امریکا را ریچارد هاس عهده دار است. او فعالیت­های خود را به عنوان “مدیر اجرایی” شورا به انجام می ­رساند. مطالعات وی در حوزه سیاست خارجی امریکا، امنیت بین المللی و تحولات خاورمیانه است. نام­برده نقش هماهنگ کننده­ ی گروه­ های پژوهشی را عهده دار است. علاوه بر آن تلاش دارد در دیدارهای دیپلماتیک غیررسمی مشارکت نماید. از جمله­ ی این دیدارها می­ توان به مذاکره با هیأت ایرانی به ریاست دکتر احمدی نژاد در سال ۲۰۰۸ دانست.

کارکرد شورای روابط خارجی آمریکا در حوزه اتاق ­های فکر

در میان مراکز مطالعاتی و اتاق­ های فکر آمریکا، شورای روابط خارجی ایالات متحده، بهترین رتبه­ بندی را در ارتباط با مطالعات سیاست خارجی داشته است. جایگاه مراکز مطالعاتی برتر همانند شورای روابط خارجی آمریکا را می ­توان از طریق سنجش تولیدات تحقیقاتی و همچنین میزان تاثیرگذاری در روند سیاستگذاری اجرایی در آمریکا مورد ارزیابی قرار داد. هم ­اکنون الگوهای ارزیابی فرایند تاثیرگذاری هر اتاق فکر در روند سیاستگذاری امنیتی و راهبردی در آمریکا انجام می­ شود.

بسیاری از مطالعاتی که در ارتباط با سیاست خارجی ایران در حوزه خاورمیانه، موضوعات هسته ­ای و آسیای جنوب غربی انجام می ­گیرد، توسط شورای روابط خارجی آمریکا به انجام می رسد. این شورا محوریت لازم برای ارتقاء جایگاه سیاست خارجی و امنیتی آمریکا را دارا می ­باشد. شورای روابط خارجی آمریکا، محور اصلی پژوهش راهبردی بوده و برخی از مقالات محوری خود را در نشریه فارین افرز منتشر می­ سازد.

طبیعی است که چنین سازمان و نهادهایی از ابزارهای ارتباطی گسترده­ای برخوردار بوده و از همه مهم تر آنکه مخاطبان بیشتری در حوزه­ ی اینترنتی برای آنان وجود دارد. اتاق­ های فکر در امریکا نه تنها به گونه­ ای مستقیم بر سازمان­ های اجرایی اثرگذار هستند بلکه باید جایگاه و اعتبار آنان را از طریق میزان ارتباطی که با مخاطبان برقرار می­ کنند مورد سنجش قرار داد. به طور مثال شورای روابط خارجی امریکا دارای مخاطبین گسترده­ ای می ­باشد. جایگاه سازمانی و مطلوبیت کالاهای پژوهشی آنان منجر به افزایش بازدید کننده و مراجعه کننده به آن سازمان گردیده است. هم ­اکنون شورای روابط خارجی امریکا بیش از ۲/۳۰۰/۰۰۰ بازدیدکننده­ ی تارنگار دارد. علاوه بر آن، این شورا، ۲۳۷ مقاله در سال منتشر نموده؛ به گونه ­ای که هر هفته بیش از سه مقاله­ ی جدید در رسانه ­های مرتبط با آن انتشار می ­یابد.

نقش شورای روابط خارجی آمریکا در تولید سیاست اجرایی (Policy Making)

شورای روابط خارجی امریکا در زمره­ ی اصلی­ ترین مراکز اتاق فکر در ایالات متحده محسوب می­ شود. برخی از اتاق­ های فکر فعالیت خود را در راستای اهداف لابی­ های سیاست خارجی و سیاست داخلی به انجام می رسانند. تولیدات ارائه شده توسط شورای روابط خارجی امریکا از قابلیت لازم برای تاثیرگذاری بر سیاست خارجی و همچنین وزارت امور خارجه ایالات متحده برخوردار است. در برخی از مواقع مشاهده شده است که شورای روابط خارجی مبادرت به تنظیم گزارشاتی می ­نماید که ماهیت دو حزبی داشته و از سوی دیگر قادر است تا بر جهت گیری سیاست خارجی و امنیتی امریکا تاثیر به جا گذارد.

از جمله­ ی این موارد می ­توان به گزارش مشترک رابرت گیتس و زبیگنو برژینسکی در ارتباط با ایران دانست.

این گزارش توانست سیاست تهاجمی امریکا نسبت به ایران را تعدیل نماید. افراد یاد شده بر این اعتقاد بودند که امریکا نباید از الگوی نظامی در برخورد با ایران استفاده نماید. به عبارت دیگر، الگوی نظامی دارای مخاطرات راهبردی گسترده­ای برای منافع و امنیت ملی امریکا خواهد بود. به این ترتیب، تولیدات ارایه شده در شورای روابط خارجی امریکا را می­ توان در زمره­ ی مطالبی دانست که از قابلیت لازم برای تاثیرگذاری بر روند سیاستگذاری خارجی آمریکا برخوردار است.

این الگوی رفتاری را می­ توان در سال ۲۰۰۶ مورد ملاحظه قرار داد. جیمز بیکر و جوزف لیبرمن مبادرت به تنظیم گزارشی در ارتباط با چگونگی برخورد با عراق ن مودند. آنان بر ضرورت کاهش نیروی نظامی امریکا در عراق تاکید داشته و از سوی دیگر بر این اعتقاد بودند که باید بخشی از اختیارات سیاسی و امنیتی عراق را به دولت مالکی انتقال داد. این امر به عنوان اقدامی در راستای دولت سازی در عراق محسوب می ­شد.

گزارشات تهیه شده توسط شورای روابط خارجی امریکا ماهیت دو حزبی دارد. یعنی اینکه، زمینه­ های لازم برای ایجاد توافق عمومی رهبران دو حزب در ارتباط با سیاست خارجی امریکا را فراهم می ­سازد. این الگوی رفتاری بر اساس اصلی ­ترین منافع ملی امریکا سازماندهی شده است. الگوی رفتار شورای روابط خارجی به گونه­ای است که می ­تواند زمینه­ های لازم برای همکاری چندجانبه­ی گروه­های سیاسی، حزبی و مراکز دانشگاهی را فراهم آورد. چندجانبه ­گرایی راهبردی یکی از الگوهای رفتار استراتژیک امریکا در ارتباط با مناطق بحرانی محسوب می­ شود.

تمامی موارد یاد شده را می­ توان نشانه­ ی رده­ بندی و همچنین جایگاه موسسه­ های مطالعاتی و پژوهشی دانست که نقش تعیین کننده ­ای در سازماندهی فکری ـ تحلیلی گروه­ های اجرایی و نهادهای حکومتی امریکا ایفا می­ نمایند. طبیعی است موسسه­ های دیگری نیز وجود دارند که به لحاظ رده و جایگاه، پایین­تر از موقعیت سازمان­ های یاد شده می ­باشند. هریک از مراکز تولید فکر در امریکا دارای نشریات تخصصی خاص خود می ­   باشد. نشریه فارین افرز را باید محور اصلی رویکردهای تحلیلی شورای روابط خارجی امریکا دانست.

نقش شورای روابط خارجی امریکا در انتشار نشریه فارین افرز

اصلی­ ترین اعضای هیأت تحریریه شورای روابط خارجی (the Council on Foreign Relations) در نشریه فارین افرز Foreign Affairs  فعالیت دارند. این نشریه در حوزه سیاست خارجی امریکا از اهمیت ویژه­ای برخوردار است. بسیاری از فرایندهای سیاست خارجی امریکا اولین بار در نشریه فارین افرز مورد توجه قرار می ­گیرد. به عبارت دیگر، فرایندهای سیاست گذاری در ایالات متحده را می­ توان بر اساس مواضع اتخاذ شده در این نشریه مورد ارزیابی قرار داد.

بسیاری از تحولاتی که امریکا در حوزه سیاست خارجی خود داشته است، در نشریه فارین افرز منعکس شده است.