موسسه ی آمریکایی اینترپرایز
۲۵ خرداد ۱۳۹۹
شورای روابط خارجی آمریکا
۲۵ خرداد ۱۳۹۹
موسسه ی آمریکایی اینترپرایز
۲۵ خرداد ۱۳۹۹
شورای روابط خارجی آمریکا
۲۵ خرداد ۱۳۹۹

موسسه بروکینگز در زمره مراکز و نهادهای مطالعات راهبردی در امریکا محسوب می­شود. این مجموعه از قدمت قابل توجهی در مقایسه با سایر مراکز مطالعاتی برخوردار است. حوزه اصلی فعالیت این موسسه مربوط به پژوهش درباره سیاست خارجی، امنیت ملی و فرایندهای سیاستگذاری در محیط­ های منطقه­ ای است. این موسسه دارای ۹۸ «عضو مستقر» برای پژوهش ­های راهبردی می­ باشد. افرادی همانند «دانیل بیمن»، «کنث پولاک»، «بروس ریدل»، «مارتین ایندایک» و «سوزان مالونی» از جمله پژوهشگران رسمی مستقر در موسسه بروکینگز هستند. از سوی دیگر، این موسسه ۱۷۳ «عضو وابسته» داشته که افزون بر ۴۸ عضو «دیداری و میهمان» که فعالیت­ های مقطعی را در موسسه به انجام می­ رسانند، این مرکز در مجموع ۳۱۹ نفر را در انجام مطالعات راهبردی، سازماندهی نموده است.

شواهد نشان می­ دهد که موسسه بروکینگز بعد از «مجموعه پژوهشی ـ راهبردی رند» دارای بیشترین نیروی متخصص در امر تبیین پژوهش­ های راهبردی است. این موسسه دو برابر «شورای روابط خارجی» آمریکا دارای پژوهشگر فعال و تولیدات علمی می ­باشد. بودجه سالیانه موسسه بروکینگز در سال ۲۰۰۵، بالغ بر ۵/۴۱ دلار بوده است. در حالیکه موسسه رند، ۱۶۹ میلیون دلار بودجه تحقیقاتی داشته است. جایگاه موسسه بروکینگز در تنظیم راهبردهای امنیت ملی برای مراکز اجرایی و همچنین مقامات حکومتی بسیار مشهود و تعیین کننده می­ باشد.

هزینه­ های این موسسه از طریق موقوفات تامین می ­شود و در چنین شرایطی، زمینه برای برنامه ریزی طولانی مدت وجود خواهد داشت.

موسسه بروکینگز در سال ۱۹۱۶ شکل گرفت. این موسسه فعالیت­ های پژوهشی و تحقیقاتی خود رادر ارتباط با موضوعاتی همانند خلع سلاح، کنترل تسلیحات، امنیت ملی و ائتلاف سازی در نظام بین الملل آغاز نمود. به طور کلی، این موسسه در مقایسه با «بنیاد هریتیج» و «مجموعه پژوهشی رند» بسیار قدیمی­ تر می­ باشد. «نوع فعالیت­های سازمانی» موسسه بروکینگز «ماهیت آکادمیک و متنوع» دارد؛ یعنی اینکه در ارتباط با موضوع­ های مختلفی در حوزه سیاست بین الملل و همچنین امنیت بین الملل فعالیت می­ کند. این ویژگی را موسسه بروکینگز طی سال­ های مختلف فعالیتش حفظ کرده است.

بیشتر اعضا و کارگزاران آن را گروه­ های دانشگاهی و افرادی تشکیل می­ دهند که دارای سابقه اجرایی و موثر و موفقی بوده ­اند. برای مثال در حال حاضر، ریاست این موسسه را «استراب تالبوت» عهده دار است که پیش از این معاون وزیر خارجه امریکا بوده است.

با توجه به فعالیت­ های موسسه بروکینگز می­ توان به این جمع بندی رسید که ایالات متحده در زمره­ ی کشورهایی محسوب می­ شود که نهادهای اجتماعی، اتاق­ های فکر و مجموعه ­های سیاسی گوناگونی را برای هدایت و تاثیرگذاری بر تصمیمات اجرایی حکومت سازماندهی نموده است. این مراکز نقش مشارکت کننده در روند «حکومتداری» امریکا را عهده دار می­ باشند.

اگر چه بخش قابل توجهی از تحلیلگران و پژوهشگران موسسه بروکینگز دارای رویکرد دانشگاهی می­ باشند، اما بسیاری از مقامات اجرایی آمریکا نیز فعالیت­ های خود را بعد از پایان فعالیت­ های مدیریتی و اجرایی در این گونه مراکز ادامه می­ دهند. به این ترتیب، انباشت اطلاعاتی و تحلیلی ایجاد شده از یک حوزه تصمیم گیری به سایر حوزه­ های راهبردی منتقل می شود.

موسسه بروکینگز همانند بسیاری دیگر از مراکز پژوهشی در آمریکا، فعالیت­ های خود را در سطح دولت فدرال به انجام می ­رساند. شعبات اصلی این موسسه در واشنگتن دی سی و همچنین در ماساچوست می باشد. این امر نشان می­دهد که حوزه­­ ی فعالیت­ های پژوهشی این موسسه، دارای ماهیت راهبردی بوده و همواره ارتباط نزدیک و موثر خود را با مرکز مختلف اجرایی و بوروکراتیک حفظ می­ نماید.

مدیران بروکینگز در سال ۲۰۰۶، هنگامی که نودمین سالگرد تاسیس این موسسه را جشن می گرفتند بر ضرورت گسترش مطالعات و پژوهش­های راهبردی در حوزه­ های مختلف جغرافیایی تاکید نمودند. از سوی دیگر، روسای موسسه بر ضرورت بهره­ گیری از پژوهشگران و «تحلیلگران برجسته و صاحب نظر» تاکید داشتند. آنان همواره پژوهش را به عنوان ابزار توسعه قدرت در حوزه ­های جغرافیایی مختلف می­ دانند. به همین دلیل است که کیفیت پژوهش، محور اصلی فعالیت­های این موسسه در روند اجرای ماموریت­ های خود محسوب می­ شود. با توجه به جایگاه سازمانی و حوزه­ ی فعالیت ­های مراکز تحقیقاتی، کارکرد موسسه بروکینگز بخشی از فعالیت­ های سیاستگذاری­ در آمریکا محسوب می­ شود.

لازم به توضیح است که هم اکنون بروکینگز توانسته است که موقعیت خود را در کشورهای حوزه خلیج فارس گسترش دهد. به همین دلیل است که شعبه بروکینگز در دوحه قطر با عنوان مرکز دوحه بروکینگز در سال ۲۰۰۷ تاسیس شد. هدف از ایجاد این مرکز، انجام تحقیقات در مسایل اجتماعی، اقتصادی و ژئوپلیتیکی جهان اسلام برای درک متقابل با پژوهشگران و کارگزاران اجرایی امریکا محسوب می ­شود.

این موسسه که دارای قدمت زیادی است، فعالیت­ های خود را از سال ۱۹۱۵ شروع کرد و در دهه ­ی ۱۹۳۰ مبادرت به انتشار ادبیات ضدنازی نمود. دغدغه­ ی اصلی این موسسه، پیشبرد هدف­ های سیاست خارجی آمریکاست. کارگزاران آن را دیپلمات­ ها و روزنامه­ نگاران تشکیل می­ دهند. کسانی که در جمع پژوهشگران بروکینگز قرار می­ گیرند، به طور کلی از انگیزه ­ی زیادی برای ارایه­ ی «طرح مارشال» و نیز سازمان ملل متحد از سوی این موسسه انجام گرفت.

موسسه مطالعات بروکینگز به خاطر فعالیت­ های زیادی که در رابطه با سیاست­ های حکومتی به انجام رساند، از دهه­ ی ۱۹۷۰ «در زمره­ ی موسسه­ هایی قرار گرفت که از بودجه­ ی دولتی استفاده می ­نمایند.» هم اکنون مسئولیت این موسسه با «استروب تالبوت» می ­باشد. تالبوت در دوران ریاست جمهوری بوش پدر و کلینتون در وزارت امور خارجه امریکا در سطوح معاون وزیر و فرستاده­ ی ویژه به خاورمیانه فعالیت داشته است. چنین افرادی بعد از تصدی دوره­ ی مدیریت اجرایی، در حوزه­ ی مطالعات راهبردی به انجام فعالیت­ های مربوط به امنیت ملی ایالات متحده مبادرت می­ نمایند.

هر یک از مراکز مطالعاتی ایالات متحده دارای نقش سازمانی و حوزه مطالعاتی خاصی است. در بین این مراکز، موسسه بروکینگز نقش و جایگاه ویژه­ ای در سیاستگذاری امنیت ملی امریکا دارد. با نگاهی گذرا به جدول رشد هزینه­ های گروه فکر در آمریکا، می­توان به جایگاه ویژه این موسسه پی برد. آمار موجود نشان می­دهد که در سال ۱۹۸۳ بودجه این موسسه فقط ۱۳ میلیون دلار بوده است در حالیکه در سال ۲۰۰۵ این رقم، به ۴۲ میلیون دلار افزایش یافته است. این امر جایگاه ویژه­ ای برای موسسه بروکینگز در مطالعات سیاستگذاری امنیت ملی ایجاد کرده است. هم اکنون هزینه­ های پژوهشی این موسسه فراتر از سایر موسسه­ های تحقیقاتی بوده، به همین دلیل مطالعات متنوع ­تری را در ارتباط با سیاستگذاری امنیتی و برنامه ریزی راهبردی به انجام می­ رساند.

علاوه بر بودجه سالیانه­ای که توسط هیئت مدیره موسسه بروکینگز تخصیص می­ یابد، می­توان به موضوع کمک­ های بین المللی اعطا شده به این موسسات نیز اشاره داشت. چنین روندی نشان می ­دهد که موسساتی همانند بروکینگز، می­ توانند علاوه بر موضوعات مربوط به منافع ملی، به مسائلی که حوزه بین المللی نشانه رقابت بازیگران است، نیز توجه خود را مبذول دارد. در این ارتباط، ملک عبدالله، پادشاه اردن از سال ۲۰۰۶ به بعد، مبالغی به «مرکز سابان» برای مطالعات خاورمیانه و موسسه بروکینگز اختصاص داده است.

موسسه بروکینگز از نظر گرایش سیاسی و جهت­ گیری در برنام ه­ریزی امنیت ملی به حوزه «میانه متمایل به چپ» تعلق دارد. این موسسه با بنیاد کارنگی برای مطالعات صلح بین المللی و همچنین مرکز کارتر، دارای رویکرد و جهت­ گیری سیاسی تا حدودی مشترک است. در موسسه بروکینگز مطالعات متنوعی درباره امنیت خاورمیانه، سیاست خارجی آمریکا در حوزه ­های منطقه­ ای و الگوهای رفتاری در برخورد با کشورهایی که می­توانند نقش چالشی یا همکاری­جویانه با اهداف سیاسی ـ امنیتی آمریکا داشته باشند، صورت می ­گیرد. طی سال­ های گذشته این موسسه توانست پژوهش ­هایی را در ارتباط با مسایل امنیتی خاورمیانه تنظیم و تبیین نماید. همچنین چندین گزارش سیاسی را در ارتباط با موضوع­ های راهبردی ایران و چگونگی ارتباط ایران ـ آمریکا منتشر نموده است.

کارکرد سازمانی موسسه بروکینگز در ساختار تصمیم­ سازی راهبردی امریکا

از آنجایی که موسسه بروکینگز دارای پیشینه­ای قوی از فعالیت­های پژوهشی می­باشد، از این رو، دارای اعتبار ویژه­ای در بین پژوهشگران و مدیران اجرایی است. این موسسه تاکنون در جذب تحلیلگران و سیاستگذاران مربوط به حوزه­ های راهبردی، نقش حیاتی و تعیین کننده­ای را ایفا کرده است. به عبارت دیگر، موسسه بروکینگز در هر هفته، پژوهش­ هایی را منتشر می­ کند و یا نشست­ هایی را برگزار می­ نماید که رویکرد جدیدی را در سیاستگذاری امنیتی منعکس می ­سازد.

ویژگی­ های اصلی این موسسه را که در کارکرد اجرایی آن نقش تعیین کننده ­ای دارد، می­ توان به شرح زیر مورد توجه قرار داد:

   ۱. موسسه بروکینگز به عنوان مجموعه پژوهشی غیرانتفاعی

موسسات تحقیقاتی و پژوهشی امریکا دارای ساختار و همچنین روابط سازمانی بسیار متنوعی می­باشند. برخی از این موسسه­های همانند بروکینگز در زمره «مجموعه­های غیرانتفاعی» محسوب می­شوند. موسسه­های غیرانتفاعی فعالیت­های خود را در راستای خدمات علمی و پژوهشی به مراکز حکومتی ارایه می­دهند. آنان بابت پژوهش­هایی که منتشر می­کنند، هیچ گونه هزینه­ای از موسسه­های دولتی دریافت نمی­کنند. به عبارت دیگر، ارایه خدمات پژوهشی تنها در راستای ضرورت­های امنیت ملی کشور طراحی می­شود

    ۲. رویکرد فراحزبی موسسه بروکینگز در پژوهش­های راهبردی

موسسه بروکینگز دارای رویکرد ملی و فراحزبی است. به عبارت دیگر افرادی که در این موسسه فعالیت دارند، می­توانند دارای گرایش حزبی دموکرات یا جمهوریخواه باشند. برای مثال، «بروس ریدل» که در تنظیم گزارش حاضر مشارکت داشته، دارای تمایلات سیاسی و حزبی جمهوریخواه می باشد، در حالیکه در مارتین ایندایک و دانیل بیمن دارای جهت­ گیری متمایل به حزب دموکرات است، اما در تنظیم گزارش­ های راهبردی، رویکرد سیاسی خود را دخالت نمی­ دهند.

آنان ترجیح می­دهند تا گزارش­هایی را تنظیم نمایند که با ضرورت­های امنیت ملی امریکا هماهنگی داشته باشد. به همین دلیل، رویکرد پژوهشگران در راستای تنظیم و چاپ مجموعه­ هایی است که دارای جهت­ گیری نسبتا مشابهی با «رویکرد چپ میانه» باشد. این رویکرد، ماهیت فراحزبی دارد.

   ۳. ایفای نقش گروه­ های واسط در فرایند تصمیم­ گیری

اگر چه موسسه بروکینگز دارای رویکرد غیرانتفاعی است، اما درعین حال ارتباط موثر و سازمان یافته­ای با مراکز و نهادهای دولتی نیز دارد. بسیاری از کارگزاران پژوهشی موسسه بروکینگز در زمره مدیران اجرایی و یا استادان دانشگاه بوده ­اند. برخی از اعضای وابسته به موسسه بروکینگز نیز که تعداد آنها بر ۱۷۳ نفر بالغ می­ شود، در حوزه­ های اجرایی و یا دانشگاه فعالیت دارند. این امر نشان می­دهد که موسسه بروکینگز باگروه های مختلف پژوهشی و اجرایی ارتباط سازمان  یافته دارد.

وجود چنین سطحی از ارتباطات، زمینه­ های لازم برای ارتقا جایگاه موسسه بروکینگز را فراهم می ­سازد. به عبارت دیگر، موسسه نقش واسط بین حوزه اجرایی و همچنین مجموعه­های پژوهشی غیردولتی را عهده­ دار است. هر یک از مراکز پژوهشی در حوزه­ ی خاصی از تخصص برخوردارند.

   ۴. سازماندهی نشست­ های تخصصی

یکی از کارویژه­ های اصلی مراکز پزوهشی را می ­توان برگزاری نشست­های تخصصی دانست. موسسه بروکینگز و مرکز مطالعات خاورمیانه «سابان» که وابسته به این موسسه است، در هر سال بیش از ۲۴ نشست تخصصی را برگزار می­کنند. نتایج بسیاری از این نشست ها تبدیل به توصیه­ های راهبردی برای تصمیم­ گیران اجرایی می ­شود. به عبارت دیگر، کارگزاران این موسسه در هر سال مطالبی را در قالب گزارش راهبردی و یا گزارش تحلیلی منتشر می­ سازند. این گونه گزارشها در نشریات مختلف منتشر می ­شود.

انتشار هر ویژه­ نامه درباره موضوع یا مطلب خاصی است. موسسه بروکینگز بیشتر در حوزه سیاست خارجی و همچنین سیاستگذاری امنیتی فعالیت می­ کند. بنابراین فعالیت این موسسه ماهیت چند بعدی داشته و زمینه­ های لازم برای ارتقای سطح ارتباطی آن با مراکز دانشگاهی و موسسه­ های دولتی را فراهم می­ سازد. نشست­های تخصصی بروکینگز در دوران حاضر، مربوط به برخی از مشکلات سیاسی و امنیتی امریکا می باشد.

گزارش منتشر شده در ماه ژوئن ۲۰۰۹ درباره ­ی گزینه­ های جدید رفتار راهبردی آمریکا در برخورد با ایران را می ­توان به عنوان یکی از آثاری دانست که در ابتدا به صورت نشست تخصصی برگزاری گردیده و متعاقب آن زمینه برای تبدیل مطالب به «گزارش تحلیلی» به وجود آمد. روش کار در تنظیم مطالب جدید براساس «الگوی دلفی» طراحی و سازماندهی شده است. به عبارت دیگر، می ­توان بر این امر تاکید داشت که موسسه مطالعات بروکینگز به عنوان یکی از اصلی­ ترین مجموعه­ های تولید فکر در ساختار مطالعاتی آمریکا محسوب می­ شود.

موضوع­ های پژوهشی موسسه بروکینگز بعد از جنگ سرد

موسسه بروکینگز طی سال­ های دهه ۱۹۹۰ به بعد درباره طیف گسترده ­ای از موضوع­ های امنیت ملی امریکا، مطالعاتی را به انجام رسانده است. تعداد پژوهشگران و هزینه­ های پژوهشی این موسسه به گونه­ای است که زمینه­ های انجام تحقیقات راهبردی متنوعی را دارا می­ باشد. از جمله این گونه تحقیقات می­توان به پژوهش­ های انجام شده درباره سیاست خارجی، امنیت ملی و الگوهای رفتار راهبردی امریکا در دوران جدید اشاره داشت. هر یک از فرایندهای یاد شده، بخشی از واقعیت­ های امنیتی امریکا و ضرورت­های مطالعاتی موسسه بروکینگز را دربر می­ گیرد.

در موسسه بروکینگز، «مرکز سیاستگذاری خاورمیانه ­ای سابان» مطالعات مربوط به ضرورت­ های راهبردی آمریکا در خاورمیانه را به انجام می­ رساند. این مرکز طی سال­ های گذشته، بخشی از حوزه­ ی مطالعاتی خود را در ارتباط با عراق، افغانستان، ایران، عربستان سعودی و گروه ­هایی همانند طالبان و القاعده متمرکز نموده است. هریک از موضوعات یاد شده، بخشی از ضرورت­ های امنیت ملی آمریکا در دوران موجود محسوب می­ شوند.

تحلیلگران موسسه بروکینگز تلاش دارند تا گزارش ­های متنوعی را در قالب «گزارش سیاسی»، «گزارش تحلیلی» و همچنین «گزارش راهبردی» منتشر نمایند. اینگونه گزارش ها، زیرساخت بسیاری از تصمیم گیری­های سیاسی، امنیتی و راهبردی را شامل می ­گردد.

مطالب مرتبط