پس از گذشتِ سالیانِ متمادی، این اولین بار است که تعدادِ بی‌خانمانانِ آمریکا رو به افزایش گذاشته است. اما سبب چیست؟ در ادامه خواهید خواند.

مشکل چقدر حاد است؟

در سالِ 2017، هر شب حدودِ 554000 نفر بی‌خانمان در آمریکا وجود داشته است (که 58000 نفر از آنها مادر و دارای فرزند بوده اند) و بی‌خانمان بودن یعنی نداشتنِ امنیت و جای خوابِ ثابت. این تعداد نمایانگرِ یک درصد افزایش نسبت به سالِ 2016 است (یعنی اولین باری که جمعیتِ بی‌خانمانانِ آمریکا طیِ هفت سالِ گذشته افزایش به خود دید). البته در شهرهای بزرگِ این کشور، به خصوص شهرهایی که در ساحلِ غربی واقع شده اند، افزایشِ تعدادِ بی‌خانمانان‌ از این هم بیشتر بوده است. بی‌خانمانانِ شهرِ نیویورک، شهری که بیشترین جمعیتِ مردمِ بی‌خانمان را در خود جای داده است، طبقِ گزارشات، از سالِ 2016 چهار درصد بیشتر شده و به حدودِ 76000 نفر رسیده اند. سن دیه‌گو و لس آنجلس نیز به ترتیب افزایشی 5 درصدی و 26درصدی را تجربه کرده اند و جمعیتِ بی‌خانمانانِ هریک به 9160 نفر و 55200 نفر افزایش یافته است. خیلی از این بی‌خانمان‌ها در مکانهایی همچون اسکید راوِ (Skid Row) لس‌ آنجلس متراکم شده اند؛ محله ای که صدها چادر و آلونکهای برزنتی در پیاده‌روهای آن چفت در چفتِ هم ردیف شده اند.

نشریه ی Los Angeles Times در سرمقاله ی اخیرِ خود آورده است: «اسکید راو مدتهاست که مایه ی بدنامیِ کشور شده است. در ثروتمندترین کشورِ دنیا، بی‌خانمانی‌ئی در این حد و اندازه واقعاً شرم‌آور و حیرت‌آور است.»

آیا همه ی مردمِ بی‌خانمان در خیابانها به سر می برند؟

خیر. در واقع نزدیک به دو درصدِ بی‌خانمانانِ آمریکا در نوعی سرپناه یا سکونتگاهِ موقت، یا با دوستان و خانواده ی خود، و یا در متل‌ها زندگی می کنند. اما تعدادِ خیابان‌خواب‌ها از شهری به شهرِ دیگر متفاوت است. در نیویورک، که طبقِ قانون موظف است برای همه ی ساکنانش سرپناه تأمین کند، در حدودِ 3000 نفر در خیابانها می خوابند. در لس آنجلس سه چهارمِ بی‌خانمانها (یعنی حدوداً 40000 نفر) بی‌سرپناه هستند و یا در بیرون می خوابند یا در خودروهایشان. در خیلی از شهرها و ایالتها در بیرون زندگی کردن جرم محسوب می شود. قوانینِ بیش از 80درصدِ شهرها خوابیدن در خودرو را غیرقانونی می دانند و در بیش از 60درصدِ آنها چادر زدن در ملأِ عام ممنوع است. در شهرهایی نظیرِ دنور (Denver) و سن فرانسیسکو بینِ بی‌خانمانان بلیت‌های یک‌طرفه ی رایگان توزیع می کنند به این امید که این مشکل را به شهرهای دیگر کوچ دهند. ورونیکا هارنیش (Veronica Harnish) که در وبلاگش از تجربه ی بی‌خانمانیِ ادواریِ خود می نویسد، می گوید: «پیامِ جامعه ی آمریکا به بی‌خانمان‌ها به کاملاً واضح است: شما اهمیتی ندارید، چونکه پولی ندارید.»

چرا بی‌خانمانی رو به افزایش است؟

هرچند بعضی ها به خاطرِ بیماری های روانی و اعتیاد به موادِ مخدر بی‌خانمان می شوند، اما بیش از 75درصدِ بی‌خانمانها صرفاً به خاطرِ ناتوانیِ مالی در تهیه ی مسکن آواره ی کوچه و خیابان شده اند. به گزارشِ National Low Income Housing Coalition ، هم اکنون تنها 12 شهر در آمریکا وجود دارد که در آنها کارگری که از حداقل دستمزدِ ایالتی یا فدرال یعنی ساعتی 7.25 دلار برخوردار است می تواند مستقلاً خانه ای تک‌خوابه اجاره کند. با اینکه رشدِ دستمزدها طیِ 20 سالِ گذشته ثابت مانده است، متوسطِ اجاره‌بهای مسکن طیِ همین مدت دو برابر شده است تا جایی که در سالِ 2017 به حدودِ 910 دلار رسیده است. کمبودِ مسکن به افزایشِ اجاره‌بها کمک کرده است. عاملِ دیگر، اعیانی‌سازیِ محله هایی است که سابقاً فقیرنشین بوده اند. در اکثرِ شهرها، تقاضای مسکن بر عرضه ی آن سخت پیشی گرفته است. برای مثال، در شهرِ نیویورک، 62345 واحدِ مسکونی از سالِ 2011 تا 2015 ایجاد شده است که برای سکنی دادنِ حدوداً 125000 نفر کافی است، اما جمعیتِ شهر طیِ این دوره بیش از 300000 نفر افزایش داشته است.

برای حلِ مشکل چه اقداماتی در دستِ انجام است؟

بعضی شهرها که هیچ اثری از کمرنگ شدنِ مشکلِ بی‌خانمان‌ها ندیده اند، رفته رفته از رویکردهای تنبیهی فاصله می گیرند. شهرِ اوکلندِ کالیفرنیا در عوضِ برچیدنِ کمپ‌های بی‌خانمانها، شروع کرده است به تأمینِ ماشینهای زباله‌بر و سرویس‌های بهداشتیِ سیار برای ساکنان. بعد از آنکه شیوعِ ویروسِ هپاتیتِ A جمعیتِ بی‌خانمانانِ‌ جنوبِ کالیفرنیا را به نابودی کشاند، خیّرینِ شخصی، خیریه ها، و مقاماتِ شهری به کمکِ یکدیگر دست به ساختِ «پناهگاههای پل‌واره» در سن دیه گو زدند. این سازه های خیمه‌مانند به اندازه ی بلوکهای شهری بوده و درونِ آنها تختِ‌خوابهای چندطبقه ردیف به ردیف قرار گرفته اند. دارای سیستمِ گرمایش و سرمایش و تجهیزاتِ لباسشویی بوده و از غذاخوری های جمعی برخوردارند؛ امنیتِ شبانه‌روزی داشته و به خدماتِ اجتماعی دسترسی دارند. سیاتل در دهه ی اخیر جوازِ برپاییِ کمپهای دائمی را صادر کرده است و 11 کمپِ مجاز را در منطقه ی Puget Sound تأسیس نموده که از سوی شهرداری تأمینِ مالی می شوند. البته چنین پروژه هایی جنجالهایی را هم بر انگیخته است؛ هم از سوی مردمِ سیاتل که دوست ندارند در نزدیکیِ چنین کمپهایی زندگی کنند، و هم از ناحیه ی حامیانِ بی‌خانمانها که آن را راهِ حلی موقتی بیش نمی دانند.

مسئولانِ شهری چگونه می توانند مردم را از خیابانها جمع کنند؟

به باورِ بسیاری از کارشناسان، بهترین چاره این است که بی‌خانمانها را بدونِ قید و شرطی در آپارتمانهای ارزان‌قیمت یا رایگان سکنی دهند. ایالتِ یوتا، که استراتژیِ «اولویتِ مسکن» را در پیش گرفته است، یکی از پایین ترین نرخهای بی‌خانمانیِ مزمن در کشور را داراست. تنها 6درصدِ بی‌خانمانهای این ایالت «مزمن» محسوب می شوند، یعنی بیش از یک سال است که در خیابانها زندگی می کنند،‌ که این میزان در کلِ کشور 24 درصد است. شواهد حاکی است طرحهای این چنینی خیلی مقرون‌به‌صرفه‌تر از اسکانهای موقت است. محققانِ کلرادو دریافته اند که اسکانِ یک فردِ بی‌خانمان در سرپناهها، بستریِ وی در اتاقِ اورژانس و دیگر خرج های مربوطه  سالانه به طورِ میانگین 43000 دلار هزینه بر دوشِ مالیات‌دهندگان می گذارد، در حالی که تأمینِ سکونتگاههای دائمی برای همان فرد سالانه صرفاً 17000 هزینه بر می دارد.

آیا این راه همه جا جواب می دهد؟

یافتنِ خانه های خالی در ایالتهای پرجمعیت و پررونقی نظیرِ کالیفرنیا که فقط برای پاسخگویی به رشدِ جمعیت سالانه نیازمندِ ساختِ 180000 واحدِ مسکونیِ جدید است (100000 بیش از آنچه در حالِ حاضر ساخته می شود) برای خود معضلی است. باب ارلنبوش (Bob Erlenbusch) که کار با بی‌خانمان‌های لس آنجلس را از سالِ‌ 1984 شروع کرده است می گوید: «راهِ حل واضح است: مسکنِ ارزان‌قیمت. هرگز به عمرم تصورش را نمی کردم که این معضل سه دهه به طول بینجامد و پایانی برای آن متصور نباشد.»

اشتغال در عینِ بی‌خانمانی

با اینکه خیلی از مردم با شنیدنِ لفظِ «بی‌خانمان» گدایی در نظرشان تداعی می شود، اما بنا به اعلامِ Urban Institute  مستقر در واشینگتن دی.سی، حدودِ 25درصدِ جمعیتِ بی‌خانمان دارای شغل هستند. در قلبِ سیلیکون ولیِ کالیفرنیا، آنجا که کرایه‌خانه‌ها 3000 دلار یا بیشتر است، کارکنانِ کم‌درآمدِ شاغل در مشاغلی همچون خدماتِ غذایی، خرده‌فروشی، و مهمان‌داری بعد از انجامِ کارِ روزمره ی خود باید به فکرِ یافتنِ جای خواب برای شب باشند. تس سالدانا (Tes Saldana)، 51 ساله، در دو هتل در پالو آلتو (Palo Alto) آشپزی می کند. وی در یک آر.وی (ماشینِ کاروان) به همراهِ سه فرزندِ بزرگسالِ خود زندگی می کند که دو تا از آنها نیز شاغلند؛ خرج و مخارجِ وسیله ی نقلیه ی آنها در ماه نزدیکِ 700 دلار می شود. تا همین اواخر، او به همراهِ گروهی از دیگر بی‌خانمان‌های ساکنِ آر.وی، در خیابانی مشجّر در نزدیکیِ Mountain View  وسیله ی خود را پارک می کردند. اما سالِ گذشته، این شهر پارکِ خودروهای بلندتر از 6 فوت را در این مکان ممنوع کرد. او زندگی در ظلِّ ثروتهای کلان را مشکل توصیف می کند و می گوید: «پس ماهایی که به این افرادِ اعیانی کمک می کنیم چه می شویم؟ درآمدی که ما داریم به اندازه ی درآمدِ آنها نیست.»