مرکز پیشرفت آمریکا (Center For American Progress) در گزارشی تحت عنوان «روابط ترکیه و ایران: چشم‌اندازی بلندمدت» به مناسبات ترکیه و ایران به قلم دو کارشناس ترکیه‌ای پرداخته است. مشرق صرفا به جهت آشنایی مخاطبان با دیدگاه‌های کارشناسان اندیشکده‌های جهان این گزارش را منتشر کرده و محتوای آن را تایید نمی‌کند.

این اندیشکده در ابتدا می‌نویسد: «رقابت ژئواستراتژیک بین این دو قدرت منطقه‌ای (ایران و ترکیه) از ریشه‌های تاریخی عمیقی برخوردار بوده و به همین دلایل، ارزیابی روابط ترکیه و ایران نیازمند فمهی وسیع‌تر از آنچه که تحلیل‌های رایج معمول ارائه می‌دهند، است».

این گزارش ادامه داد: «دلایل محکمی هم برای آنکارا و هم تهران وجود دارد تا دست به کاوش برای یافتن فرصت‌هایی جهت تنش‌زدایی و نیز راه‌های ممکن برای همکاری بزنند».

مرکز پیشرفت آمریکا با بیان این‌که بحران سوریه، ایران و ترکیه را در برابر هم قرار داده و به چالش کشانده، اما معتقد است چه از طریق بن‌بست کنونی یا پس از برخی حل و فصل‌های آتی، دو کشور چالش‌های مشترکی را داشته و خواهند داشت.

این اندیشکده در ادامه اظهار می‌کند که با در نظر گرفتن برخی اقدامات آتی در رابطه با مناسبات ایران و ترکیه، مهم است تا پارامترهایی برای همکاری تنظیم شود تا بتوان به چالش‌ها پرداخته شود؛ این گزارش چالش‌ها را این‌گونه شرح می‌دهد:

«یکم: تجزیه‌طلبی کردها یک احتمال واقعی هم در سوریه و هم عراق است و تهدیدی دورتر ــ یا دقیق‌تر تفرقه‌افکنانه ــ در ترکیه و ایران. دولت اقلیم کردستان در عراق از حمایت شدید آمریکا برخوردار است و با ایده استقلال همچنان دلبری می‌کند. مبارزان کردیِ سوریه، خودمختاری موجود را با کمک مردم عادی بنا کرده و از حمایت نظامی آمریکا و روسیه برخوردارند، هرچند که احتمالا به محض شکست داعش، خشکیده شود.
در ترکیه، "پ‌ک‌ک" کمپین ترور خود علیه دولت ترکیه را از سر گرفته است. ایران به دقت این تحولات را تحت نظر دارد و از اقلیت کردهای خود نگران است و خوب می‌داند که "پ‌ک‌ک" بدنبال سرنگونی نظم حکومتی کنونی هم در ترکیه و هم ایران است. در واقع، تهدید دائمی "پ‌ک‌ک" و شعبه‌های آن برای اتحاد ملی ایران مجددا در تازه‌ترین درگیری‌های شمال غرب ایران خود را نشان داده است.

دوم: تلاش‌های روسیه برای گرفتن جای آمریکا از طریق فعالیت نظامی در سوریه و تا حد کمتری در عراق، رقیبی میان‌مدت تا بلندمدت برای اهداف منطقه‌ای هم ترکیه و هم ایران به حساب می‌آید. روسیه قبلا اقداماتی را انجام داده است تا با تلاش‌های ترکیه و ایران برای تاثیرگذاری در قفقاز و آسیای مرکزی مقابله کند.

علاوه بر این، سروصداهای اخیر در نزاع آذری‌ـ‌ارمنی خطر از بین بردن طرح‌های منطقه‌ای ترکیه را به همراه دارد،‌ از جمله خطوط انرژی، و نیز توازن داخلی ایران با اقلیت بزرگ آذری خود را. بنابراین، جدای از نگرانی‌های کوتاه‌مدت در مورد آینده قفقاز، ایران احتمالا خود را در جایگاهی همانند ترکیه می‌بیند، با بعضی منافع منطقه‌ای که روسیه رقیب آن است و در نهایت مجبور به تعامل با مسکو شده است».

اندیشکده آمریکایی بعد از بیان چالش‌ها سپس در رابطه با مبارزه با تروریسم ایران و ترکیه می‌نویسد: «خط سیرِ مسئولیت‌دارتر برای ایران و ترکیه مبارزه با تروریسم به عنوان یک استراتژی وسیع‌تر خواهد بود ــ جدای از هم‌ترازی فرقه‌گرایانه آن ــ و نیز تلاش در احترام گذاشتن به توازن سنی‌شیعی در منطقه.

این امر می‌تواند به ثبات‌سازی یک منطقه در حال فروپاشی کمک کند. با این حال بسیار بعید است که هر دو کشور ادعاهای خود را در رقابت ژئواستراتژیک وسیع‌تر کنار بگذارند. در واقع، حرکات ترکیه در تعمیق روابط با عربستان و اخیرا ایجاد روابط حسنه با اسرائیل ممکن است هر گونه زمینه همکاریِ باقیمانده با ایران را از بین ببرد».

این گزارش در ادامه معتقد است ترکیه و ایران بنا به دلایل مختلفی مانند هجوم آوارگان در مورد ترکیه و انزوای اقتصادی در مورد ایران، در پی اروپا به عنوان شریکی برای غلبه بر مشکلات خاص خود هستند: «پیشرفت در این حوزه‌ها می‌تواند راه را برای همکاری‌های بیشتر هموار کند، به شرطی که اتحادیه اروپا با چشم‌اندازی استراتژیک پا به عرصه بگذارد تا از هر دو کشور علیه آنچه کمک گیرد که آن را تهدید دوقلوی ترویسم و مهاجرت می‌داند. در این راستا، معامله ترکیه و اتحادیه اروپا با حمایت ترکیه و ایران در سوریه می‌تواند ضمن پرداختن به تهدیدات موردنظر اتحادیه اروپا، اثرات بشردوستانه مثبتی داشته باشد و نهایتا به نگهداری مردم سوریه در خود سوریه کمک کند».

مرکز پیشرفت آمریکا در پایان ایران را جایگزین خوبی برای تامین انرژی اتحادیه اروپا و هم ترکیه می‌داند که محتاج سرمایه‌گذاری اروپائیان است تا بتواند دست به کسب فوایدِ اقتصادی حاصل از معامله هسته‌ای بزند: «با توجه به این که هم ترکیه و هم ایران نیازمند روش‌های جایگزین جهت رشد اقتصادی هستند، ترکیه خواستار تسهیل انتقال گاز ایران به بازارهای غربی بوده است و این فرصت اقتصادی را در این می‌بیند که به ایران کمک کند تا بر اثرات مخرب تحریم‌های بین‌المللی غلبه کند».

[shareaholic app="share_buttons" id="25412088"]
موضوعات :

آمریکا حقایق آمریکا مسئله ایران در آمریکا مسئله ایران در اطاق های فکر آمریکا